Sveti Sava jedan je od najvećih svetaca srpske pravoslavne crkve, osnivač i prvi arhiepiskop autokefalne SPC, za čiju se autokefalnost izborio prije 799 godina, 1219. Svetkovina mu se obilježava 14. siječnja prema Julijanskom kalendaru, što odgovara 27. siječnju suvremenog (Gregorijanskog) kalendara.
U Križevcima od 1904., na položaju jugozapadnog uglovnog bastiona bivše utvrde, nalazi se hram Svetog Save, kojega gradi Vilim Higersberger. Zgrada je izvedena u stilu jednostavnih krajiških sakralnih objekata, sa skromnim ukrasom, u kojem se izdvajaju zanimljivi kapiteli pilastara zapadnog portala, kao i uglova zapadnog pročelja. Vanjština je temeljito obnovljena, te je zgrada ovom obnovom zasjala u punom sjaju.
Novi ikonostas izveo je slikar Milenko Gjurić, slikar i grafičar iz Zemuna (1894. – 1945.), koji se istakao kao osnivač prvog društva grafičkih umjetnika, Kolegij jugoslavenskih umjetnika – grafičara. Oslikavao je ikonostase i zidne slike u pravoslavnim crkvama, među kojima i u križevačkoj.
Ikonostas visokih izduženih polja u kojima se nalaze u bizantskom stilu stilizirani likovi, izveden je u tri razine, ‘prestolne ikone’, ‘velika slavlja’ i ‘veliki svetitleji’ sa Svetom Trojicom. Posebno se ljepotom ističu ‘prestolne ikone’, dok su gornje razine izvedene nešto slabije.
U prostoru hrama nalaze se i zidne slikarije koje su u lošem stanju. Općenito, čitava je unutrašnjost crkve u osrednjem stanju, te je potreba obnova, a posebno zaštita ovog zanimljivog i vrijednog ikonostasa.
Zdenko Balog/prigorski.hr